Waarom elk kindje een andere slaapaanpak nodig heeft: het belang van temperament

Als je hier terecht bent gekomen, is de kans groot dat je al talloze tips voorbij hebt zien komen, van andere ouders, boeken of online. Misschien heb je er ook al een paar geprobeerd.

Toch merk je dat ze bij jullie niet lijken te werken. Je volgt een bedtijdroutine, maar je kindje wordt er juist onrustig of bozer van. Of waar andere kindjes baat lijken te hebben bij een bepaalde structuur, lijkt jouw kindje daar juist nauwelijks op te reageren.

Dat komt niet omdat jij iets verkeerd doet! En het betekent ook niet dat je kindje 'moeilijk' is. Waarschijnlijk heeft jouw kindje gewoon een ander temperament.

Wat is temperament eigenlijk?

Temperament is de aangeboren manier waarop je kind de wereld ervaart en erop reageert. Sommige kindjes zijn van nature flexibel en rustig. Anderen voelen alles intens, zijn snel overstuur of trekken zich juist terug.

Deze eigenschappen zijn vaak al heel jong goed te zien: sommige baby's lijken zich moeiteloos aan te passen, anderen hebben van dag één duidelijke voorkeuren en laten dat ook luidkeels horen.

Als slaapcoach onderscheid ik grofweg 3 temperamenten bij jonge kinderen:

1. Makkelijk temperament Deze kindjes passen zich relatief makkelijk aan en hebben meestal een voorspelbaar ritme. Ze reageren goed op duidelijke routines en slapen met wat ondersteuning vaak snel door.
   

2. Gevoelig of 'moeilijk' temperament Deze kinderen voelen veel en reageren intens. Ze kunnen zich moeilijk reguleren, raken snel overprikkeld en hebben vaak meer moeite met inslapen of doorslapen. Ze hebben baat bij een rustige, geduldige aanpak.
   

3. Voorzichtig temperament (slow to warm up) Deze kinderen zijn niet per se intens, maar hebben tijd nodig om te wennen. Ze reageren subtiel, kunnen zich afsluiten of vastklampen. Ook zij hebben baat bij voorspelbaarheid, maar vooral in hun eigen tempo.

Waarom temperament zo belangrijk is voor slaap

Slaap is niet alleen een lichamelijk proces, het is ook emotioneel en gedragsmatig. Een kindje dat snel overstuur raakt, valt meestal niet zomaar rustig in slaap zodra er een boekje wordt voorgelezen, ook niet als het kindje op dat moment kalm lijkt te zijn. Onder de rustige buitenkant kan het lijfje nog volop bezig zijn met spanning verwerken. Denk aan een drukke dag, een kleine teleurstelling of gewoon te veel prikkels. Bij kinderen met een gevoelig temperament blijft dat 'aan' staan, ook als het gedrag dat niet direct laat zien.

Het zijn ook niet altijd grote gebeurtenissen die impact maken. Een rommelige overgang van dag naar nacht of zelfs de stemming van de ouder kan al genoeg zijn om hun zenuwstelsel alert te houden. Waar een ander kindje zich daar makkelijk overheen zet, blijft een gevoelig kindje dan 'aan' staan.

Bij jonge baby's werkt dat net zo. Hun zenuwstelsel is nog volop in ontwikkeling en prikkels blijven langer hangen. Een korte wakkere periode die nét iets te lang duurde, een schrikreflex door een plots geluid of het missen van een vertrouwd slaapritueel, het zijn allemaal kleine dingen die ervoor kunnen zorgen dat slapen ineens veel moeilijker gaat.

Terwijl sommige kinderen dus intens reageren op prikkels of veranderingen, zijn er ook kindjes die juist makkelijk in slaap vallen. Zij hebben vaak voldoende aan een voorspelbaar ritme en een vertrouwd ritueel.

Daarnaast zijn er kinderen die wat terughoudender zijn. Ze reageren niet zo heftig, maar hebben wél de tijd nodig om te wennen aan nieuwe situaties. Denk bijvoorbeeld aan de overgang naar een groter bed, een andere oppas of het afbouwen van een slaapassociatie.

Voor mij als slaapcoach

Niet elk kindje heeft baat bij dezelfde aanpak. Waar de één duidelijkheid en structuur nodig heeft, verlangt de ander juist naar nabijheid of wat meer tijd om aan iets nieuws te wennen. Door het temperament mee te nemen, kan ik een slaapplan beter afstemmen op wat een kindje nodig heeft en een aanpak bieden die ook op lange termijn rust brengt.